In de zomervakantie na mijn opleiding tot herborist, besloot ik met een aantal medestudenten naar het zuiden van Frankrijk te trekken om daar stage te lopen bij Michel Vanhove. Deze man houdt zich beroepshalve bezig met het winnen en samenstellen van etherische oliën. Etherische olie is het zeer geconcentreerde en vluchtige ‘levenssap’ van een plant. Deze essentiële olie van een plant wordt zorgvuldig onttrokken door middel van stoomdestillatie, harswinning en koude persing. Essentiële oliën kunnen uit veel delen van een plant worden onttrokken, zoals de bloem, schors, steel, wortel en het fruit van de plant. We werden letterlijk en figuurlijk ondergedompeld in geuren. We oogstten zelf lavendel om die nadien te destilleren, we leerden over de werking en het effect van verschillende etherische oliën en stelden op basis van die kennis mengsels samen. Een onvergetelijke ervaring!!
Geur
Geur is altijd en overal aanwezig en van alle tijden: lavendel in de sarcofaag bij de mummie van Toetanchamon, het Romeinse gebruik om veel rozenblaadjes in bad te gebruiken, de middeleeuwse gewoonte om veel en vaak kruidenmengsels te strooien om de ondraaglijke stank van het normale leven (zonder riolering) een beetje te bestrijden enz. Geuren communiceren en hebben invloed op het menselijk gedrag: stadsmensen trekken hun neus op wanneer ze op het platteland de boer en zijn gierwagen zien en ruiken, terwijl diezelfde boer die specifieke geur niet meer ruikt omdat zijn neus eraan gewend is. Iedereen heeft wel herinneringen met betrekking tot een bepaalde geur: vers gebakken brood, pas gemaaid gras, de zolder, het huis van onze grootouders zijn bekende voorbeelden. Ze roepen een bepaald gevoel of emotie op. Geuren kunnen dus helpen om herinneringen op te roepen.
Hoe langer hoe meer krijgen aromatherapeuten wetenschappelijke bijval. De voorbije jaren zijn er honderden studies gepubliceerd over de effecten van etherische oliën. Iris Stappen is hoogleraar klinische farmacie aan de universiteit van Wenen met een specialisatie in aromacologie. Zij vertelt: “Onderzoekers bewijzen dat onder meer linalool, een component van de etherische olie van oa. lavendel en rozenhout, inderdaad helpt bij het slapen. Ook het opbeurend effect van limoneen , een component uit de etherische olie van de schil van verschillende citrusvruchten, is klinisch bewezen. Net als de impact van rozemarijnolie op ons concentratievermogen. Anders dan visuele prikkels gaan geurprikkels direct naar ons limbisch systeem, ook wel de emotionele hersenen genoemd. Simpel gezegd: geur en gevoelens zijn nauw met elkaar verbonden. Door de reukneuronen te stimuleren, lokken we emoties uit. De geurmoleculen zijn uiterst klein, apolair en vluchtig, waardoor ze gemakkelijk de hersenen binnendringen bij inhalatie. Meer zelfs bij voldoende blootstelling raken de oliedeeltjes zelfs helemaal tot in de bloedbaan, ook via verdamping in de lucht.”
In 1912 werd het antibacterieel, antischimmel en antiviraal effect van etherische oliën ontdekt door de Franse parfumchemicus René-Maurice Gattefossé, die bij een ontploffing in zijn laboratorium brandwonden opliep. Hij stak zijn hand in een vat met lavendelolie, waarna het afgestorven weefsel wonderwel genas en ontdekte zo bij toeval de genezende en ontsmettende werking van deze etherische olie. Nadien behandelde hij er zelfs soldaten mee tijdens de Eerste Wereldoorlog. Op zich is die ontdekking niet verwonderlijk: in planten dienen etherische oliën ook als afweersysteem tegen bacteriën, schimmels en insecten.
Precies daarom worden etherische oliën al eeuwenlang verwerkt in helende zalven en worden ze gebruikt om te verstuiven.
Enkele voorbeelden van etherische oliën
Bergamot: voor een verhoogd gevoel van vreugde en meer energie
Citroen: ontsmettend, verhoogt frisheid en concentratie (niet op de huid gebruiken)
Ravintsara: antiviraal en antibacterieel
Salie: verbetert je stemming, vermindert stress, geeft een veilig gevoel, zweetremmend
Lavendel: helpt bij kalmeren, verbetert je stemming en helpt tegen slapeloosheid
Sinaasappel en mandarijn: boost je gevoel van vreugde, alertheid en geeft rust.
Pepermunt: verbetert je stemming en focus, vermindert hoofdpijn, verkoelend (niet in bad gebruiken), verhoogt mentale helderheid en wekt een gevoel van rust op, kalmerend
Rozemarijn: wilskracht, vreugde, concentratie
Rozenhout: geeft moed en vertrouwen
Tea tree: antischimmel
Veiligheid
Etherische oliën zijn zeer krachtig, omdat ze zo geconcentreerd zijn. Enkele druppels verstuiven volstaat om je huis te vullen met een sterk aroma. Op de huid moet je de oliën verdunnen door ze in een draagolie, zoals jojobaolie, amandelolie e.d. te gebruiken. Overmatige dosering kan leiden tot hoofdpijn of duizeligheid, op de huid kan het tot irritatie of brandwonden leiden. Gebruik biologische etherische olie van hoge kwaliteit en doe research naar de kracht, de werking en de eventuele contra-indicaties om negatieve reacties te vermijden.
